لغتنامه قرابادین کبیر عقیلی خراسانی

لغتنامه قرابادین کبیر عقیلی خراسانی 

کتاب خطّی قرابادین کبیر در سال 1249ق، در هند با تصحیح مولوی محمدسلیمان هروی  با حروف سربی منتشر شده است

این چاپ از حیث دقت و درستی الفاظ نسبت به چاپ‌های سنگی دیگر درست‌تر و حائز اهمیت‌تر است .اکنون با اهتمام وتلاش و توکل به خداوند قادر  نسخه خطّی لغتنامه کتاب ارزشمند قرابادین کبیر نسخه سنگی چاپ هند را به متن تبدیل نمائیم.

در لغتنامه حاضر علاوه بر  برداشت عین لغات اصل کتاب برای بیشتر لغات تفسیر و شرحی در متن آورده شده ، در این لغتنامه ارزشمند از سیستم سرچ فوری جدید استفاده شده و شما قادر خواهید بود از کلمات کلیدی انواع بیماری ها و داروها و ...مرتبط با طب سنتی استفاده کنید  ، توضیح اینکه در این برنامه از دو محیط شرح و ترجمه لغات استفاده کردیم که محیط اوّل ذیل لیست لغات و محیط دوّم که با لمس طولانی هر آیتم از لیست ظاهر میشود دارای محیطی مستقل است که در این محیط قادر خواهید بود مطلب را به اشتراک بگذارید. به دوستداران و محققین محترم داروساز این نوید را میدهیم که اگر عمری باقی بود به تدریج کل مباحث کتاب ارزشمند خطّی قرابادین کبیر به متن تبدیل و در اختیار علاقه مندان قرار دهیم ومن ا..التوفیق       

ندای سلامت با طبیعت

مهندس سید رحمت الله انصاری

تاریخچه ترمه بافی در ایران

تاریخچه ترمه بافی در ایران  

 

مقدمه:
پارچه ترمه در ایران از قدمت تاریخی بالایی برخوردار است.در زمان های قدیم ترمه مانند فرش با دست بافته میشد.ولی امروزه به صورت نیمه صنعتی بافته میشود و ترمه ایران در کل جهان معروف است که در شهر یزد بافته میشود به صورتی که هر ترمه شناسنامه دارد که روی خود پارجه اسم کارخانه بافنده و سال بافت ان بافته میشود.ایرانیان از قدیم ترمه را برای سنت های خیلی مهم استفاده می کنند مثلا در شهر اصفهان مهریه هر عروس حدالقل یک شال ترمه است و در خانه های قدیمی و سنتی پارچه های ترمه خیلی اصیل و قدیمی یافت میشود. به طور خلاصه ایرانیان برای پارچه ترمه ارزش خاصی قایل هستند و امروزه در کل جهان ترمه ایران شناخته شده است که بیشترین طرفدار پارچه ترمه اروپاییان هستند .

ترمه چیست؟
پارچه ترمه به پارچه ظریف و لطیفی اطلاق میشود که از دو سری نخ تار وپود که با دست بافت بافته شده باشد
به نحوی که پود در پشت پارچه به صورت آزاد و تراکم پودی آن زیاد باشد .جنس آن از کرک و پشم یا ابریشم با طرحهای اصیل و سنتی ایران است .

تاریخچه ترمه:
شروع ترمه بافی در ایران به اوایل دوره صفویه می رسد هر چند برخی را عقیده بر آنست که زادگاه اصلی ترمه قلب آسیای مرکزی و ارتفاعات کشمیر است عده ای نیز بر این باورند که ترمه بافی در ابتدا درایران آغاز گردید و سپس به کشمیر راه یافته است .آنچه در خصوص این پارچه بسیار ظریف میتوان گفت این است که ذوق و سلیقه و ابتکار ایرانیان در ظرافت بافت ،جنس و طرحهای خیال انگیز آن در جهان کم نظیر میباشد .این هنر در دوره شاه عباس صفوی به اوج شکوفایی و تکامل خود دست یافت ، که شهره جهان گشت و به یکی از محصولات صادراتی ایران مبدل شد.
مراحل بافت ترمه :
الف) مواد اولیه مصرفی : نخستین مرحله بافت ترمه تهیه کردن مواد اولیه آن است .معمولا ترمه از پشم و ابریشم می بافند اما پشم سفید رایج ترین پشمی است که در بافت ترمه مورد استفاده قرار می گیرد زیرا میتوان آنرا با هر رنگی که دلخواه است رنگ آمیزی نمود .پشم ترمه باید مرغوب باشد و الیاف بلندی داشته باشد که گوسفندان ایران و کشمیر دارای پشمهای نرم و محکم خوبی بوده و تا حد زیادی براق و سفید است و بهترین پشم گوسفند در ناحیه پهلوها – شکم – پشت گردن و سر وساق پا قرار دارد و معمولا این پشمها برای بافت ترمه استفاده می گردد .نحوه آماده کردن – ریسیدن و رنگرزی کردن و بافتن پشم در قرن 16 میلادی در ایران پیشرفت زیادی کرد . دوره شاه عباس صفوی را می توان دوران اوج و شکوفایی صنعت ترمه بافی عنوان کرد ، به دلیل اینکه شاه عباس طراحان برجسته ای را از چین وارمنستان به ایران دعوت کرد تا هنر نوین خود را به ایرانیان تعلیم دهند به همین دلیل ترمه های آن زمان زیبایی و برجستگی خاصی پیدا کرد .
ب) شستن پشم : پس از تهیه مرغوب ترین پشم ، اولین قدم تمیز کردن پشم از چربی و چرک موجود ومحلول در آن است ، که باید قبل از رنگرزی انجام شود .ایرانیان معمولا قبل از اینکه پشم گوسفندان را قیچی کنند حیوان را 10 دقیقه در آب میشویند سپس برای جدا کردن مواد چربی از پشم آن را دربازها (قلیا)خیس کرده و سپس چندین بار با آب می شستند تا با اینکار ناخالصی ها پاک و پشم براق گردد .
ج ) سفید کردن پشم : در ایران از دو روش برای سفید کردن پشم استفاده میشود .
روش اول : پشمها را در چمنزار پهن می کردند تا پس از جذب شبنم و تبخیر آن در روز سفیدتر گردد و این عمل را چندین مرحله انجام می دادند .
روش دوم: استفاده از مشتقات گوگرد برای سفید کردن پشم .
د)ثابت کردن رنگ : بعد از اینکه پشم ها به اندازه کافی سفید شدند ، نوبت رنگ نمودن آنهاست که یکی از مهمترین مراحل تهیه پشم برای بافت ترمه می باشد . چون رنگهایی که مستقیم بکار برده شوند دوام و ثبات ندارند و رنگرزهای ایران برای رفع این مشکل ، از موادی بنام دندانه استفاده می کردند . دندانه ماده شیمیایی معدنی است که توانایی جذب رنگ را در پشم افزایش می دهد .برای اینکه دندانه واکنش مطلوب خود را در رنگرزی کسب کند باید قبلآ خالص گردد . رایج ترین دندانه ها که در ایران بکار می رفتند عبارتند از : زاج سفید ـ قلع ـ روی ـ کلر ـ سرب و سولفاتهای دیگر که مواد معدنی و مازوج و برگ سماق و غیره که مواد گیاهی بودند .
ه) رنگرزی به وسیله رنگهای طبیعی و گیاهی : رنگ ترمه های ایرانی معمولا از گیاهان طبیعی تهیه می شود .این رنگ ممکن است از ریشه ، تنه ، برگها ، گل ، میوه و یا پوست گیاهان بدست آید . چون حفظ پارچه های ترمه پشمی بسیار مشکل است و در اثر رطوبت و بید از میان رفته اند و اطلاعات کمی از رنگ آنها باقی مانده است .
انواع ترمه
انواع ترمه های ایرانی و کشمیری بشرح زیر می باشند:
1- شال چهرقدی : اندازه آن 5/1*5/1 می باشد و برای روسری یا بقچه بکار می رود که هم لچک ترنجی آن متداول بوده و هم نوع گلدار آن .
2- شال راه راه : که بر دونوع است :
الف) شال راه راه پهن
ب) شال راه راه باریک
که هرکدام نوع مصرف خودش را متناسب با سلیقه افراد در استفاده از آنها دارد .
3- شال اتابکی : از نوع کشمیری است و از پشم بسیار لطیف بافته می شود.
4- شال بندی : نقشه آن شبیه لانه زنبور است و داخل هر خانه یک گل یا یک بته می خورد
5- شال محرمات : به نوعی شال راه راه گفته می شود که پهنای رههای آن متفاوت است .
6- شال کشمیری : به انواع شالهای بافت کشمیر گفته می شود که معروفترین آن نقشه بته جقه ،نقشه شاخ گوزنی و نقشه درختی می باشند.
7- شال زمردی : نوع اعلای شال کشمیری است که زمینه نیلی با نقشه بته جقه و رنگهای بسیار زنده بخصوص رنگ سبز زمردی دارد.
8- شال کرمان : به تمام شالهای بافت کرمان گفته می شودو انواع گوناگون دارد .
9- شال امیری : همچنانکه از نامش پیداست از انواع درباری و اعلای شالهای کشمیری است عموما نقش بته جقه و شاخ گوزنی آن دیده شده است .
10- شال یزدی : ترمه های یزدی به ترمه های بافت منطقه یزد گفته می شود که اکثرا یا راه راه هستند و یا گلهای شاه عباسی می خورند که قدیمی و نایاب هستند.
یکی از وظایف مهم و مشکل بافنده ترمه انتخاب رنگ و جور کردن آنها میباشد که این جور کردن یا از طریق رنگهای متجانس و دارای هارمونی انتخاب می شود یا حتی ممکن است از انتخاب رنگ متضاد در یک فرم مشخص نیز نوعی تجانس و زیبایی به چشم بخورد که این مسئله یک راز در هنر ترمه ایران است .
کاربرد ترمه در گذشته و حال
ترمه در زمانهای گذشته مصارف متنوع و گوناگونی داشته است که از جمله:دوختن لباسهای فاخر،اشرافی ، پرده، جانماز، خلعتی و… را می توان نام برد . امروزه نیز از ترمه به عنوان پارچه مبلمان ـ پشتی و رومیزی و … استفاده می شود . مصرف کنندگان ترمه در گذشته بیشتر رجال و اشراف و پادشاهان بوده اند و در زمان حال اغلب اقشار متوسط و بالای جامعه هستند که آن را بعنوان هدیه در عروسی ها و در اعیاد و مراسم رسمی و خانوادگی به یکدیگر تقدیم می کنند .

مقدمه:
پارچه ترمه در ایران از قدمت تاریخی بالایی برخوردار است.در زمان های قدیم ترمه مانند فرش با دست بافته میشد.ولی امروزه به صورت نیمه صنعتی بافته میشود و ترمه ایران در کل جهان معروف است که در شهر یزد بافته میشود به صورتی که هر ترمه شناسنامه دارد که روی خود پارجه اسم کارخانه بافنده و سال بافت ان بافته میشود.ایرانیان از قدیم ترمه را برای سنت های خیلی مهم استفاده می کنند مثلا در شهر اصفهان مهریه هر عروس حدالقل یک شال ترمه است و در خانه های قدیمی و سنتی پارچه های ترمه خیلی اصیل و قدیمی یافت میشود. به طور خلاصه ایرانیان برای پارچه ترمه ارزش خاصی قایل هستند و امروزه در کل جهان ترمه ایران شناخته شده است که بیشترین طرفدار پارچه ترمه اروپاییان هستند .

ترمه چیست؟
پارچه ترمه به پارچه ظریف و لطیفی اطلاق میشود که از دو سری نخ تار وپود که با دست بافت بافته شده باشد
به نحوی که پود در پشت پارچه به صورت آزاد و تراکم پودی آن زیاد باشد .جنس آن از کرک و پشم یا ابریشم با طرحهای اصیل و سنتی ایران است .

تاریخچه ترمه:
شروع ترمه بافی در ایران به اوایل دوره صفویه می رسد هر چند برخی را عقیده بر آنست که زادگاه اصلی ترمه قلب آسیای مرکزی و ارتفاعات کشمیر است عده ای نیز بر این باورند که ترمه بافی در ابتدا درایران آغاز گردید و سپس به کشمیر راه یافته است .آنچه در خصوص این پارچه بسیار ظریف میتوان گفت این است که ذوق و سلیقه و ابتکار ایرانیان در ظرافت بافت ،جنس و طرحهای خیال انگیز آن در جهان کم نظیر میباشد .این هنر در دوره شاه عباس صفوی به اوج شکوفایی و تکامل خود دست یافت ، که شهره جهان گشت و به یکی از محصولات صادراتی ایران مبدل شد.
مراحل بافت ترمه :
الف) مواد اولیه مصرفی : نخستین مرحله بافت ترمه تهیه کردن مواد اولیه آن است .معمولا ترمه از پشم و ابریشم می بافند اما پشم سفید رایج ترین پشمی است که در بافت ترمه مورد استفاده قرار می گیرد زیرا میتوان آنرا با هر رنگی که دلخواه است رنگ آمیزی نمود .پشم ترمه باید مرغوب باشد و الیاف بلندی داشته باشد که گوسفندان ایران و کشمیر دارای پشمهای نرم و محکم خوبی بوده و تا حد زیادی براق و سفید است و بهترین پشم گوسفند در ناحیه پهلوها – شکم – پشت گردن و سر وساق پا قرار دارد و معمولا این پشمها برای بافت ترمه استفاده می گردد .نحوه آماده کردن – ریسیدن و رنگرزی کردن و بافتن پشم در قرن 16 میلادی در ایران پیشرفت زیادی کرد . دوره شاه عباس صفوی را می توان دوران اوج و شکوفایی صنعت ترمه بافی عنوان کرد ، به دلیل اینکه شاه عباس طراحان برجسته ای را از چین وارمنستان به ایران دعوت کرد تا هنر نوین خود را به ایرانیان تعلیم دهند به همین دلیل ترمه های آن زمان زیبایی و برجستگی خاصی پیدا کرد .
ب) شستن پشم : پس از تهیه مرغوب ترین پشم ، اولین قدم تمیز کردن پشم از چربی و چرک موجود ومحلول در آن است ، که باید قبل از رنگرزی انجام شود .ایرانیان معمولا قبل از اینکه پشم گوسفندان را قیچی کنند حیوان را 10 دقیقه در آب میشویند سپس برای جدا کردن مواد چربی از پشم آن را دربازها (قلیا)خیس کرده و سپس چندین بار با آب می شستند تا با اینکار ناخالصی ها پاک و پشم براق گردد .
ج ) سفید کردن پشم : در ایران از دو روش برای سفید کردن پشم استفاده میشود .
روش اول : پشمها را در چمنزار پهن می کردند تا پس از جذب شبنم و تبخیر آن در روز سفیدتر گردد و این عمل را چندین مرحله انجام می دادند .
روش دوم: استفاده از مشتقات گوگرد برای سفید کردن پشم .
د)ثابت کردن رنگ : بعد از اینکه پشم ها به اندازه کافی سفید شدند ، نوبت رنگ نمودن آنهاست که یکی از مهمترین مراحل تهیه پشم برای بافت ترمه می باشد . چون رنگهایی که مستقیم بکار برده شوند دوام و ثبات ندارند و رنگرزهای ایران برای رفع این مشکل ، از موادی بنام دندانه استفاده می کردند . دندانه ماده شیمیایی معدنی است که توانایی جذب رنگ را در پشم افزایش می دهد .برای اینکه دندانه واکنش مطلوب خود را در رنگرزی کسب کند باید قبلآ خالص گردد . رایج ترین دندانه ها که در ایران بکار می رفتند عبارتند از : زاج سفید ـ قلع ـ روی ـ کلر ـ سرب و سولفاتهای دیگر که مواد معدنی و مازوج و برگ سماق و غیره که مواد گیاهی بودند .
ه) رنگرزی به وسیله رنگهای طبیعی و گیاهی : رنگ ترمه های ایرانی معمولا از گیاهان طبیعی تهیه می شود .این رنگ ممکن است از ریشه ، تنه ، برگها ، گل ، میوه و یا پوست گیاهان بدست آید . چون حفظ پارچه های ترمه پشمی بسیار مشکل است و در اثر رطوبت و بید از میان رفته اند و اطلاعات کمی از رنگ آنها باقی مانده است .
انواع ترمه
انواع ترمه های ایرانی و کشمیری بشرح زیر می باشند:
1- شال چهرقدی : اندازه آن 5/1*5/1 می باشد و برای روسری یا بقچه بکار می رود که هم لچک ترنجی آن متداول بوده و هم نوع گلدار آن .
2- شال راه راه : که بر دونوع است :
الف) شال راه راه پهن
ب) شال راه راه باریک
که هرکدام نوع مصرف خودش را متناسب با سلیقه افراد در استفاده از آنها دارد .
3- شال اتابکی : از نوع کشمیری است و از پشم بسیار لطیف بافته می شود.
4- شال بندی : نقشه آن شبیه لانه زنبور است و داخل هر خانه یک گل یا یک بته می خورد
5- شال محرمات : به نوعی شال راه راه گفته می شود که پهنای رههای آن متفاوت است .
6- شال کشمیری : به انواع شالهای بافت کشمیر گفته می شود که معروفترین آن نقشه بته جقه ،نقشه شاخ گوزنی و نقشه درختی می باشند.
7- شال زمردی : نوع اعلای شال کشمیری است که زمینه نیلی با نقشه بته جقه و رنگهای بسیار زنده بخصوص رنگ سبز زمردی دارد.
8- شال کرمان : به تمام شالهای بافت کرمان گفته می شودو انواع گوناگون دارد .
9- شال امیری : همچنانکه از نامش پیداست از انواع درباری و اعلای شالهای کشمیری است عموما نقش بته جقه و شاخ گوزنی آن دیده شده است .
10- شال یزدی : ترمه های یزدی به ترمه های بافت منطقه یزد گفته می شود که اکثرا یا راه راه هستند و یا گلهای شاه عباسی می خورند که قدیمی و نایاب هستند.
یکی از وظایف مهم و مشکل بافنده ترمه انتخاب رنگ و جور کردن آنها میباشد که این جور کردن یا از طریق رنگهای متجانس و دارای هارمونی انتخاب می شود یا حتی ممکن است از انتخاب رنگ متضاد در یک فرم مشخص نیز نوعی تجانس و زیبایی به چشم بخورد که این مسئله یک راز در هنر ترمه ایران است .
کاربرد ترمه در گذشته و حال
ترمه در زمانهای گذشته مصارف متنوع و گوناگونی داشته است که از جمله:دوختن لباسهای فاخر،اشرافی ، پرده، جانماز، خلعتی و… را می توان نام برد . امروزه نیز از ترمه به عنوان پارچه مبلمان ـ پشتی و رومیزی و … استفاده می شود . مصرف کنندگان ترمه در گذشته بیشتر رجال و اشراف و پادشاهان بوده اند و در زمان حال اغلب اقشار متوسط و بالای جامعه هستند که آن را بعنوان هدیه در عروسی ها و در اعیاد و مراسم رسمی و خانوادگی به یکدیگر تقدیم می کنند .

تاریخچه چاقو سازی درایران

چاقوسازی زنجان و قدیمی‌ترین چاقو  

واحد هنر تبیان زنجان-

صنعت چاقو سازی از رشته های ماندگار و تاریخی استان زنجان محسوب می شود که نیازمند توجه جدی و حمایت بیشتر از سوی متولیان امر است.

سابقه صنعت چاقوسازی در ایران را در زمان هایی باید جستجو کرد که داشتن سلاح سرد از ضروریات زندگی هر فرد به شمار می‌رفت که یکی از قدیمی‌ترین مناطق سکونت ایران که قدمت آن به هزاره‌ی ششم می‌رسد، تپه سیلک کاشان است.

‌قدیمی‌ترین آثار بدست آمده از این مکان که از جنس سنگ اعلام شده واز آن جمله می توان چاقوهایی با دسته هایی از استخوان و تیغه‌ای از سنگ چخماق که متعلق به 4200 ق.م. را نام برد.

با ورود سلاح گرم به بازار بتدریج حمل و استفاده از سلاح سرد منسوخ شد و صنعت شمشیرسازی نیز رو به افول می‌رود و در حد چاقوسازی و ساخت اشیاء برنده مورد نیاز روزمره زندگی به حیات خود ادامه می‌دهد و یکی از شهرهایی که صنعت چاقوسازی و ساخت اشیاء برنده را حفظ کرده و بیشترین شهرت و معروفیت را در ایران دارد، شهر زنجان است.

صنعت چاقوسازی در زنجان بطور قطع ماحصل عواملی چون موقعیت جغرافیایی و نقش زنجان در جنگهای مختلف تاریخی (قبل از اسلام و بعد از اسلام)، موقعیت سوق‌الجیشی زنجان نسبت به استانهای همجوار، قرار گرفتن بر سر تمدنهای شرقی، غربی و نزدیکی به فلات مرکزی، فراهم بودن مواد اولیه و معادن غنی آهن و مس و . . . است.

در بررسی‌های به عمل آمده و با توجه به شواهد و مدارک، به طور قطع اعلام تاریخ دقیق و مشخص زمان شروع این صنعت در استان زنجان مقدور نمی‌باشد اما قدیمی‌ترین چاقوی به دست آمده از مجموعه‌ی مرد نمکی در معدن نمک چهرآباد ( روستای حمزه‌لو ) متعلق به هیجده قرن پیش از میلاد است.

این چاقو دارای دسته‌ای از شاخ بز و طول آن 11 سانتی‌متر که با استفاده از دو میخ پرچ به تیغه‌ای متصل گردیده و طول تیغه 5/8 سانتی‌متر اندازه‌گیری شده که تیغه آن مقداری زنگ زده است.

غلاف این چاقو از جنس چرم بوده و با بندی از جنس چرم به لباس وی متصل بوده، طول غلاف 5/15 سانتی‌متر می‌باشد و در عرض آن شکافی تعبیه شده که احتمالاً وسیله‌ای شبیه گوش‌پاک‌کن یا نوعی سنجاق در آن جاسازی شده که چاقوی مزبور را میتوان به عنوان اولین و قدیمی‌ترین سند موثق به دست آمده در خصوص صنعت چاقوسازی زنجان نام برد.

'محمد رضا حیدری' که 43 سال سن دارد و از 11 سالگی به تشویق آشنایان خود که به کار چاقوسازی اشتغال داشته در این حرفه فعالیت می کند نزد اساتیدی همچون 'محمد محبی' کار چاقو سازی را فرا گرفته است.

وی در ارتباط با وضعیت فعلی و فروش چاقوهای زنجانی گفت: با توجه به پایان سال انواع چاقوهای زنجانی فروش مناسبی داشته که در این موقعیت فصلی وضعیت نه چندان رضایتبخشی در این بخش حاکم شده است.

این هنرمند با بیان اینکه گرانی مواد اولیه برای ساخت چاقو و ورود چاقوهای چینی از دلایل رکود این صنعت است، اظهار داشت: در زمان حاضر سازندگان تمایلی به ساخت انواع چاقو ندارند و حتی سفارشات سایر شهرستانها نیز با مشکل مواجه شده است.

وی با اشاره به اینکه حمایتهای متولیان امر میتواند در رونق دوباره این صنعت دستی تاثیر گذار باشد، افزود: بسیاری از صنعتگران این رشته به دلیل نبود حمایتها و شرایط فعلی حاکم شده به مشاغل کاذب دیگری گرایش پیدا کردند.

رییس اتحادیه چاقو سازان استان زنجان نیز به دلایل رکود این صنعت تاریخی شهر زنجان پرداخت و اظهار داشت: در زمان حاضر گرانی مواد اولیه و ورود چاقوهای چینی موجب شده تا این صنعت دچار بحران و با مشکلاتی خاص مواجه شود.

'رضا رابط'، افزود: در زمان حاضر فروش چاقو در این شهر وضعیت مناسبی ندارد و در صورت عدم توجه به این صنعت مهم مشکلی همچون وضعیت رو به نابودی مسگری در گذشته را خواهد داشت.

وی، به تصمیم مسوولان صنایع دستی استان زنجان نسبت به جمع آوری چاقوهای چینی در مدت سه ماه از بازار زنجان اشاره کرد و گفت: این مهم به کلیه صنعتگران زنجان اعلام و ابلاغ شده است.

این هنرمند وضعیت فعلی چاقوسازی شهر زنجان را بسیار تاسف برانگیز عنوان کرد و افزود: این درحالی است که یک هنرمند چاقوسازی در آمد ناچیزی را برای معیشت و گذران زندگی روزمره خود را ندارد.

وی خاطر نشان کرد: در زمان حاضر 180 چاقو ساز مجوز دار و 60 چاقوساز دیگر بدون مجوز در خانه ها و یا کارگاههای خود مشغول به کار هستند.

'رسول فرجیان' از دیگر هنرمندان به نام صنعت چاقوسازی در زنجان می باشد که 62 سال سن دارد و به گفته خودش از 14 سالگی نزد برادرش مرحوم حسین فرجیان کار چاقوسازی را فرا گرفته است.

این هنرمند با بیان اینکه در زمان حاضر فقط20درصد هنرمندان این صنعت به این حرفه اشتغال دارند، خاطر نشان کرد: در گذشته 500 چاقو ساز در این رشته فعالیت میکردند که هم اکنون 150 چاقوساز از طبقه پایین جامعه به این صنعت اشتغال دارند که با مشکلات متعددی مواجه هستند.

معاون صنایع دستی استان زنجان نیز با اشاره به اینکه عمده مشکل چاقوسازان زنجانی ورود چاقوهای چینی و فروش آن با قیمت ارزان به آحاد مختلف مردم است، تصریح کرد: در این ارتباط در مدت سه ماه نسبت به جمع آوری چاقوهای چینی تاکید شده است.

'حمید رضا خوشدلی'، اظهار داشت: در زمان حاضر 800 چاقوساز به طور فعال و یا نیمه فعال به این صنعت اشتغال دارند.

وی با بیان اینکه برای وضعیت روبه رشد صنعت چاقوسازی اقدامات متعددی در نظر گرفته شده است، افزود: بیمه صنعتگران این رشته و دیگر رشته ها ی فعال صنایع دستی، از جمله اقداماتی است که با همکاری تامین اجتماعی آغاز شده است.

خوشدلی خاطر نشان کرد: صنعت چاقوسازی از میراث های ماندگار و تاریخی این دیار محسوب میشود و این معاونت ضمانت اجرایی برطرف کردن همه مشکلات این صنعت را ندارد.

---

گردآوری:گروه هنر سایت تبیان زنجان

http://www.tebyan-zn.ir/Art.html

تاریخچه گیاهان دارویی در ایران

---

تاریخچه پزشکی و درمان در ایران به دوران آریایی، در حدود 7000 سال قبل از میلاد مسیح بر می گردد و نیز نخستین نوشته ها و نسخه های به دست آمده از گیاهان دارویی در تمدن های مهم دنیا نظیر ایران باستان، مصر، خاورمیانه، یونان باستان، هند و چین به 3000 سال قبل از میلاد بر می گردد.

---

دوران ما قبل اسلام

نخستین پزشک آریایی به نام تریتا یا آترت نام داشت که از دیدگاه زرتشت و اهورا مزدا شخصی بود پرهیزکار، دانا، کام کار، توانا که برای نخستین بار، ناخوشی، تب و زخم نیزه را بازداشت. نام تریتا نه تنها در فرهنگ ایرانی بلکه در هندوستان نیز به عنوان اولین پزشک آریایی معرفی شده است. تریتا به عنوان نخستین پزشک و جراح آریایی با گیاهان و خواص آن ها آشنایی فراوان داشت. او برای درمان بیماری ها از عصاره های گیاهانی که خود استخراج می کرد، استفاده می نمود.

از سایر نام داران آریایی در این عرصه می توان جمشید یا یما، فریدون یا تئا و غیره را نام برد. یما و تراتااونا از نخستین کسانی بودند که در ایران باستان توانستند بیماران دچار مشکلات پوستی، استخوانی و دندانی را از افراد سالم تشخیص دهند.

پیامبر تمدن آریایی تاکید زیادی بر حفظ و بقای گیاهان کرده است. در این تمدن قدیمی ایرانی دو گیاه "مورد و انار" مقدس بودند و همواره در بین مردم از ارزش والایی به دلیل سلامت انسان و محیط زیست برخوردار بوده اند.

در تمدن ایران باستان در کتیبه های مربوط به زمان هخامنشیان، از زعفران به عنوان گیاه دارویی با خواص و کاربرد بسیار فراوان یاد شده است.

نخستین نوشته ها و نسخه های به دست آمده از گیاهان دارویی در تمدن های مهم دنیا نظیر ایران باستان، مصر، خاورمیانه، یونان باستان، هند و چین به 3000 سال قبل از میلاد بر می گردد. در این آثار نام گیاهان دارویی مانند درخت میر، کرچک و سیر به وفور به چشم می خورد، هم چنین سایر تمدن ها مانند بابلیان، مادها، آشوریان و طب اسلامی مهد آغاز شروع پیشرفت ها در زمینه علم داروسازی گیاهی است.

دو کشور پهناور چین و هند هم چون ایران از پیشگامان طب سنتی و داروسازی گیاهی بوده اند. اولین آثار کشف شده از چین در زمینه گیاهان دارویی، نوشته ای است به نام شینون مربوط به حدود 2800 سال قبل از میلاد مسیح که در آن حدودا 1000 گونه ی دارویی شرح داده شده است. یکی دیگر از نقش های گیاهان دارویی و نیروهای ماوراء طبیعت در شفاء و افزایش طول عمر انسان مربوط به 2000 ( سال) قبل از میلاد مسیح در کشور هند می باشد.

وسعت و تنوع آب و هوایی در کشورهای ایران، چین و هند منجر شده است تا این مناطق از لحاظ تعداد و تنوع گونه های ارزشمند دارویی در دنیا از جایگاه خاصی بر خوردار باشند به گونه ای که تا کنون صدها گونه گیاه دارویی با خواص بسیار موثر نظیر گیاهان دارویی و گیاهان ادویه ای مانند فلفل سیاه، شاه دانه، زعفران، زیره، شیرین بیان، خشخاش، جوز هندی، کرچک، کنجد، الئوورا یا صبر زرد، جین سینگ چینی، چای چینی و.....را به دنیای امروز معرفی کرده اند.

دوران اسلامی

پس از تحول عظیمی که با آثار توسط بقراط پدر علم طب و شاگردش جالینوس طی سا ل های چهارصد و شصت تا دویست قبل از میلاد مسیح رخ داد، روش های درمانی بر اساس طب مزاجی جایگزین سحر و جادو و خرافات شد. برخی از دانشمندان و نویسندگان معتقدند که این تحول بزرگ در یونان باستان الهام گرفته از طب ایران باستان بوده است و مکتب طبی زرتشت خیلی زودتر از طب یونانی به وجود آمده بود. آن گونه که جنگ های میان ایرانیان و یونانیان منجر شد تا آثار طبی بقراط و سایر دانشمندان به دست ایرانیان بیفتد و اولین مدرسه به نام جندی شاپور تاسیس شود. پس از ورود سپاه اسلام به ایران، این مدرسه به عنوان بزرگ ترین مرکز تعلیم پزشکی در سر تاسر ممالک اسلامی درآمد.

در این زمان که یکی از طلائی ترین ادوار علم پزشکی در ایران است. دانشمندان بزرگی چون "ابوریحان بیرونی، زکریای رازی و ابوعلی سینا" پا به عرصه گذاشتند. آن ها توانستند در مدت کوتاهی، پیشرفت های چشم گیری، در جهان طب به وجود آورند.

کتاب قانون یکی از معروف ترین آثار پزشکی دنیا، از ارزشمندترین منابع قدیمی طب سنتی است که ابوعلی سینا پزشک و فیلسوف ایرانی آن را به رشته تحریر در آورد. او در این اثر گران بها 811 داروی گیاهی و خواص مهم درمانی آن ها را معرفی کرده است. با کمال افتخار در حال حاضر اثر این دانشمند بزرگ ایران زمین به عنوان یکی از منابع مهم در دانشگاه های پزشکی سراسر دنیا، مورد تدریس و مطالعه قرار می گیرد.

گرایش عمومی به استفاده از داروهای گیاهی و به طور کلی فرآورده های طبیعی در جهان به ویژه در سال های اخیررو به افزایش بوده است .مهمترین علل این گرایش را می توان اثرات داروهای شیمیایی از یک طرف و ایجاد آلودگی های زیست محیطی از سوی دیگر دانست.  

گیاهان دارویی در ایران

در ایران که یکی از هفت کشور آسیایی است که بیشترین گیاهان دارویی را دارد این گرایش وجود داشته است و در سه دهه گذشته شاهد روند رو به رشد مردم در زمینه استفاده از این داروهای گیاهی و احیای طب سنتی هستیم.

براساس آمار موجود در کشورمان نیز بیش از 130 نوع داروی گیاهی وجود دارد و منشا اصلی آن ها گیاهان هستند.

جایگاه داروهای گیاهی از یک سال پیش در کشور با تحولات علمی- تخصصی نظام مندتر شده است. تشکیل ستاد گیاهان دارویی و طب ایرانی، تاسیس دانشکده طب سنتی، ایجاد درمانگاه ها و مراکز تحقیقاتی و آموزش تخصصی گروهی از پزشکان و داروسازان نمادی از تحول و نظام مندی نسبت به جایگاه طب سنتی ایران و درمان دارو گیاهی است.

امروزه تخمین زده می شود که 75 هزار گیاه دارویی در سراسر جهان وجود داشته باشد و تاکنون 5000 داروی گیاهی توسط صنایع دارویی جهان ساخته و به بازار عرضه می شود .

این بخش از منابع طبیعی قدمتی همپای بشر دارند و یکی از مهمترین منابع تامین غذایی و دارویی بشر درطول نسل ها بوده اند.

طبق برآوردها در حال حاضر 750 هزار گیاه گل دار یا دانه دار در زمین یافت می شود و تاکنون 300 هزار گیاه در جهان شناسایی شده اند .

قاره آمریکا با دارا بودن 138 هزار گونه گیاهی از جمله منابع غنی گیاهان در جهان است و این در حالی است که قاره آسیا دارای 123 هزار گونه گیاهی است. در بین کشورهای آسیایی بیشترین تعداد و تنوع گونه ها متعلق به کشور های چین، اندونزی، هند، برمه ، تایلند، مالزی و ایران است .

در حال حاضر استفاده از گیاهان دارویی در موارد مختلف همچون طب کنونی، طب سنتی یا بهتر بگوییم طب مزاجی یا طب اخلاطی کاربرد دارند.

در ایران نیز گیاهان دارویی متنوعی وجود دارد که به اعتقاد بسیاری از پزشکان و کارشناسان علوم گیاهی می توان از آن ها در چرخه درمان استفاده کرد و بر ای مثال گران ترین گیاه جهان یعنی زعفران در ایران می روید.

گردآورنده- معصومه آیت اللهی

بخش تغذیه و سلامت تبیان

تاریخ صادرات فرش ایران

تاریخچه فرشبافی

  قالی بافی در دوره های پیشین

با وجود آنکه در مورد اولین دست بافته های بشر اطلاعاتی کم و بیش کافی وجود دارد ولی درباره نخستین فرش های گره دار جهان و تاریخ و محل بافت آنها دانسته های ما اندک بوده و بیشتر در حدود حدس و فرضیه باقی مانده است. در ردیابی معکوس مسیر توسعه و پیشرفت فن قالی بافی و رسیدن به نقطه شروع و مهد این پیشه مفید که پیدایش آن تنها بر اساس رفع احتیاج و توسط چادرنشیانان و قبایل صحراگرد صورت گرفته است پژوهشگران اروپائی در گذشته در اثر تحقیقات خود به این نتیجه رسیده بودند که تمدن های باستانی مصر و ‌آور گهواره فرش بافی جهان بوده اند و شواهد نستباً معتبری نیز در صحت این مدعا در اختیار داشتند . از جمله م ندرجات تورات به هنگامی که در فصل هجرت قوم بنی اسرائیل در باب آرایش خیمه ها و استفاده از قالی سخن می راند و هم چنین ستون یادبودی از شلما نصر دوم آشوری که در آن نقش دو تخته فرش با ریشه ههای بلند حکاکی شده است.

فرضیه این محققین که قدمت بیشتر و اصالت کمتری داشته و بشتر بر مبنای گفتاری استوار بوده و یا اشاره بر نمونه ای غیر از فرش حقیقی چون نقش سنگی آن دارد با کشفیات باستان شناس معروف روسی به نام «ردنکو» که در نیمه اول قرن اخیر در میان توده های یخی موفق به کشف یک تخته فرش گره دار می گردد به کلی دگرگون شده و در نتیجه مهد قالی بافی از سواحل نیل و رودخانه های دجله و فرات به آسیای مرکزی تغییر مکان می دهد. با شرح کامل تر این حفاری و تفاسیری که بر نتیجه این کشف با اهمیت نوشته شد مسئله را در زیر نور تابان تری می بریم.

در سال 1328 شمسی (1947میلادی) پروفسور ردنکو قطعه فرش گره داری را که در اصل به عنوان پوشش اسب به کار می رفته است در قبرهای مستور از یخ چادرنشینان صحراگرد در محلی به نام «پازیریک» واقع در هشتاد کیلومتری مرز مغولستان در میان کوه های آلتائی کشف می نماید. این فرش که قدمت آن به 2500 سال قبل می رسد در اندازه های 83/1×2 متر و با 3600 گره در دسیمتر مربع و در رنگ قهوه ای مسی و سبز روشن بافته شده است. تصویرهای حاشیه آن با شکل های متداول در دوره هخامنشی و نقش های تخت جمشید شباهت فراوان و بدون ت ردیدی دارند و در زمینه مرکزی آن تصاویر ستاره هایی چهار پره ای شبه شکل های منعکس شده بر روی اشیاء کشف شده در لرستان مربوط به این دوره در دورن مجموعه ای از قاب ها محصور شده اند.

درباره سابقه تارخی این فرش با اهمیت که در موزه «آرمیتاژ» لنین گراد نگهداری می شود پرفسور ردنکو معتقد است که در زمان مادها و یا پارت های قدیمی بافته شده است. بنابر نظریه یکی از پژوهشگران معروف به نم «دیماند» در فرش پازیریک ترکیبی از طرح های آشوری و هخامنشی و سکائی بکار رفته ا ست. او نیز مانند ردنکو عقیده دارد که مبدأ این فرش از ایران است. یکی دیگر از صاحب نظران فن به نام «اولریخ شورمان» پا را از این فراتر نهاده و عقیده دارد که این فرش در آذربایجان بافته شده است. در حالیکه «یان بنت» معقتد است که با وجود فاصله ای متجاوز از 3500 کیلومتر از کوه های آلتائی تا مرزهای کنونی ایران، احتمال آنکه این فرش کار بافنده های ایرانی باشد بسیار ضعیف است. نامبرده در تاریخچه فرش پازیریک در کتابی تحت عنوان «قالیچه ها و قالی های جهان» قاطعانه تأکید می کند که مهد هنر و فن قالی بافی در شرق آسیا و در میان اقوام مغول بوده و از آنجا به نقاط غربی آسیا و از جمله ایران رسیده است.

پروفسور ردنکو در ادامه کاوش های باستان شناسی خود چندی بعدی تخته فرش دیگری را با بافت ظریف تر در فاصله یکصد و هشتاد کیلومتری پازیریک در محلی به نام باسادار کشف نمود. در اینجا باید یادآور شد که قبل از کشفیات ردنکو یکی دیگر از باستان شناسان روسی بنام «کوزلف» در نحیه ای بنام نوئین اولا واقع در سیبری موفق به یافتن تکه هایی از یک فرش ضخیم بافت گردیده بوده که تاریخ بافت آن را بعد از فرش پازیریک دانسته و آن را به بافنده های دوره هخامنشی منتسب نموده اند.

قرائن تاریخی تأیید کننده این نکته است که قالی بافی در زمان ساسانیان رونق داشته است و در ارتباط با این مطلب سالنامه چینی «سوئی سو» مربوط به سال های 590 تا 617 میلادی یعنی اندکی پیش از انقراض سلسله ساسانی در میان کالاهای ایرانی از قالی نام می برد.

در تأیید مجدد وجود قالی بافی در این دوره، به فرش معروف «بهار خسرو» اشارتی داریم. ابوجعفر محمد جریر طبری در تاریخ طبری (321-225 هجری قمری) نیز به شرحی که می آوریم درباره این قالی اظهار نظر کرده است:

« ... که یک قالی بسیار عالی کار ایران موسوم به بهار خسرو در قصر تیسفون به طول 450 قدم و عرض 90 قدم موجود بوده است ... » در حالیکه دکتر ربرت بامبان نویسند و پژوهشگر ایرانی مقیم امریکا ابعاد این فر مزین به جواهرات گرانبها را درکتاب خود به نام «آیا می دانید که» 24×26 متر ذکر کرده است.

وجه تسمیه این قالی زربفت و گرانبها به آن جهت است که نقشه آن نمایانگر باغی آراسته با گل ها و پرندگان و جوی های آب روان بوده است. این فرش زیبا و نفیس به روایتی به هنگامی که خسرو پرویز پادشاه ساسانی مغلوب «هراکلیوس» امپراطور رم گردید به دست سپاهیان غالب افتاد و به گفته ای دیگر، این همان فرش معروف «بهارستان» است که در شکست یزدگرد سوم آخرین پادشاه ساسانی سپاهیان عرب آن را به غنیمت بردند.

در مدت دویست سالی که ایران تحت تسلط اعراب بوده هنر قالی بافی دچار رکود گردید و از پیشرفتی که در زمان ساسانیان داشت بازمانده ولی این امر به آن معنی نبود که این حرفه دچار توقف کامل شده باشد چه همچنان در گوشه وکنار این سرزمین بافت قالی و قالیچه با روند بطئی تری ادامه داشت. یادآوری این نکته در این جا ضروری است که عرب ها در هیچ یک از دوره های تاریخی خود به فن قالی بافی اهمیت قابل توجهی نشان ندادند حتی این روزها نیز بافت قالی و قالیچه حرفه ای نیست که اهالی کشورهای عرب زبان را به خود جلب کند و به استثنای کشورهای شمال افریقا مانند مصر و تونس و مراکش ساکنان سایر کشورهای عربی با تمام علاقه ای که به خرید این متاع دارند با وجود این از کار در کنار دارهای قالی روی گردان هستند.

رکورد فن و حرفه قالی بافی در ایران تنها تا زمان خلفای تجمل پرست اموی که در کاخ های افسانه ای خود بی نیاز از قالی گرانبها و نفیس ایرانی نمی توانند باشند ادامه می یابد در این دوره در مأخذ تاریخی در شرح تحف و هدایای حکام محلی برای خلفای حاشیه نشین دجله مکرر از قالی ایران نام برده می شود. بنا به نوشته ابن خلدون (732-806 هجری قمری) جزء خراج سالیانه ناحیه طبرستان و گیلان به مأمون خلیفه عباسی ششصد تخته قالی و قالیچه وجود داشته است.

در تأیید وجود کارگاه های قالی بافی حتی بعد از تسلط اعراب در ایران حجت ما نوشته های مورخین و جهان گردان عرب و فارسی زبان است که به قالی و قالی بافی ایران اشارت متعدد دارند منتهی مراتب در سال های اولیه تسلط اعراب تا حدود زیادی این حرفه به بوته فراموشی سپرده شد. ولی با گذشت ایام به ویژه بعد از جنبش های استقلاب طلبانه بار دیگر قالی بافی در ایران احیاء شده و رونق گرفت. از جمله این یادآوری های تاریخی اشارات ما به حدود العالم – تاریخ بیهقی – معجم البلدان و نوشته های مقدسی و ابن بطوطه جهان گردان عرب است که مراکز قالی بافی ایران در سیستان – فارس – آذربایجان – بخارا – قائنات – خوزستان – طبرستان و گیلان را در آثار خود مکرر نام برده اند.

ترکان سلجوقی در سال 416 شمسی محدوده وسیعی از خاک ایران را به تصرف خود درآورده و در آذربایجان و نواحی مرکزی و غربی ایران استقرار یافتند. با این تهاجم زبان و فرهنگ آنان نیز به این سرزمین آورده شد و با هنر و فرهنگ ایران مخلوط گردید و در نتیجه طرح های قالی ایران در این برخورد فرهنگی متأثر از طرح های سلجوقی شد. امروزه از فرش های ایرانی مربوط به این دوره اثری وجود ندارد. ولی به احتمال تشابه آن با نمونه فرش هایی که در مسجد علاءالدین در قونیه (پایتخت سلجوقیان) دیده شده اند می توان چگونگی آن ها را حدس زد. در این باره با قید احتیاط می توان اظهار نظر کرد که طرح های قالی این زمان با خطوط شکسته و بدون انحناء بوده و هم چنین ظرافت بافت آن ها نیز به پایه فرش های بافته شده در دوره های بعدی نمی رسیده است.

رونق و شکفتگی قالی بافی ایران تا زمان حمله مغول ادامه می یابد در اشعار منوچهری، ناصر خسرو – انوری – عنصری به قطعات و قصایدی بر می خوریم که در آن ها ذکری از قالی و رنگرزی آن دوره به میان آمده است. ولی با هجوم سپاهیان مغول، قالی بافی مانند سایر فعالیت های هنری تا مدتی متوقف می شود.

در دوران تسلط تیموریان بر ایران (748-884 شمسی) بسیاری از ویژگی های هنری ایران دست خوش دگرگونی های اساسی می شود. در این دوره با نفوذ فرهنگ چینی در صنایع ظریفه ایران که مانند تأثیر نقاشان و مجسمه سازان ایتالیائی در کار هنرمندان اروپای قرون هجده و نوزده میلادی است کار نقاشان و هنرمندان ایرانی به مرزهای کمال نزدیک می شود.

 در زمینه نقش قالی تغییرات حاصله چنین بود که طرح های هندسی رفته رفته به طرف طرح های با خطور دوار و منحنی گرایش یافته و مئتیف هایی مانند پیچک ها، گل ها، نخل های بادبزنی، توده های ابر مانند، قارچ ها، انواع حیوانات و پرندگان افسانه ای و معمولی مانند اژدها، سیمرغ، گربه وحشی، آهو و مانند آن در طرح های نقش قالی ایران ادغام می گردند. با مشاهده مینیاتورهایی از بهزاد نقاش معروف و هم چنین در بوستان سعدی و ظفر نامه (شرح فتوحات تیمور لنگ) می توان به سهولت دگرگونی طرح های قالی در این دوره را درک نمود.

هنرهای معماری، نقاشی، خطاطی و قالی بافی در اواخر حکومت تیموریان بویژه در زمان حکمرانی شاهرخ میرزا (779-850 هجری قمری) و فرزند هنرمندش بایسنقر در نهایت کمال و اهمتی بودند.

بایسنقر خط ثلث را در کمال استادی می نوشت و قرآن بزرگ و نفیسی به خط زیبای او موجود است و به علاوه کتیبه مسجد گوهر شاد مشهد را شخصاً خطاطی کرده است. این شاهزاده با ذوق و ایمان به تشویق هنرمندان دوره خود علاقه و اشتیاق خاصی نشان می داد. معروف است بخش مهمی از ثروت افسانه ای را که امیر تیمور از غارت گری های خود بدست آورده بود فرزندان و نوادگانش چون شاهرخ میرزا، بایسنقر، الغ بیک و سلطان بایقرا در راه اعتلاء هنرهای زیبای ایرانی مصروف داشتند و در دوره تیموریان شهرهای سمرقند، بخارا، شیراز و به ویژه شهر هرات پایتخت این سلسله به صورت مراکز مهم قالی بافی ایران در می آیند.

بعد از تیموریان حکام سلسله های قره قویونلو و آق قویونلو که در غرب ایران فرمانروایی داشتند مرکز سیاسی خود را در شهر تبریز قرار دادند. در این دوره فرش های زیبایی در این شهر بافته شد. به این گونه حدس زده می شود که فرش هایی که به اوایل دوره صفویه نسبت داده شده اند به احتمال در این زمان در تبریز بافته شده اند.

سفیر جمهوری و نیز «جوزپه باربارو» در درباره «اوزن حسن» (847-856 شمسی) از حکام آق قویونلو بارها از قالی های گرانبهایی که در کاخ او دیده سخن گفته است. با تأسف امروزه از این قالی های نفیس هیچ گونه اثری باقی نماند ه است.

قالی بافی در عصر صفویه (1135-907 هجری قمری)

در دوره صفویه هنرهای معماری، کاشی کاری، نقاشی، خطاطی، تذهیب و قالی بافی به حد کمال و درخشش خود رسیدند. در این دوره هنرمندان ایرانی به خلق آثاری آن چنان دل انگیز و زیبا می پردازند که هرگز همتایی نمی یابند. طرح های قالی از خلاقیت و نبوغ هنرمندان این عصر چنان بارور می شوند که پس از گذشت چند صد سال هنوز مورد تقلید بوده و با همه کوششی که برای گشودن راهی به فراسوی چهارچوبه هنری این دوران معمول گردیده جز در تعدادی معدود توفیق چندانی نصیب طراحان نقش قالی نگردیده، گویی تمام نگاره ها و نقوش ممکن از پیش به دست این هنرمندان چیره دست طرح و تکمیل شده است.

قالی بافان این دوره با استفاده از این طرح ها در حدود یک هزار و پانصد تخته قالی و قالیچه از خود باقی می گذارند که برخی از آن ها به صورت شاهکاری هاهی مسلم قالی بافی دنیا ثبت می شوند. در این دوره قالی بافی از حالت یک پیشه روستایی و چادرنشینی به مقام یک حرفه با اهمیت در کارگاه های شهری تغییر موضع داده و تجارت و صدور آن به کشورهای اروپایی شروع می شود.

در سفر نامه های «تاورنیه» و «شاردن» و سایر کسانی که در آن موقع از ایران دیدن کرده اند به پیشرفت قالی بافی و مراکز متعدد بافت فرش در شهر های اصفهان، کاشان، تبریز و کرمان اشارات فراوان شده است.

فرش های بافته شده در این دوره را بر اساس طرح های آن در گروه های زیر طبق بندی می کنند. ترنج دار، گلدانی، شکارگاه، گلدار هراتی، درخت و بوته،‌ باغی، لهستانی