2- نانوکپسول : همان طوری که از اسم آن مشخص است، کپسولهایی هستند که قطر نانومتری دارند و میتوان مواد مورد نظر را درون آنها قرار داد و کپسوله کرد. سالهاست که نانوکپسولها در طبیعت تولید میشوند؛ مولکولهای موسوم به فسفولیپیدها که یک سر آنها آبگریز و سر دیگر آنها آبدوست است، وقتی در محیط آبی قرار میگیرند، خود به خود کپسولهایی را تشکیل میدهند که قسمتهای آبگریز مولکول در درون آنها واقع میشود و از تماس با آب محافظت میشود. حالت برعکس نیز قابل تصور است.ا
نانوکپسول
نانوکپسول به هر نانوذرهای گفته میشود که دارای یک پوسته و یک فضای خالی جهت قرار دادن مواد مورد نظر در داخل آن باشد.
روشهای ساخت:
فرآیندهای اصلی ساخت کپسولها شکل عمومی یکسانی دارند: از یک امولسیون روغن در آب یا آب در روغن برای خلق به ترتیب نانوکپسولهای روغنی و آبی استفاده میشود. زمینه کاربرد کپسولها به نوع امولسیون مورد استفاده بستگی دارد؛ مثلاً تزریق وریدی مستلزم استفاده از نانوکپسولهای آبی است ، بنابراین برای ساخت کپسولهای مذکور بایستی از امولسیون آب در روغن استفاده شود. با این حال، طبیعت مواد کپسوله شده- یعنی آبدوست یا آبگریز بودن آنها- نیز نوع نانوکپسول مورد نیاز را دیکته میکند. که ممکن است با کاربرد مورد نظر تطابق نداشته باشد. روکشدهی کپسولها با لایههای دیگر ممکن است این مغایرت را رفع نماید. برای روکشدهی میتوان از پروتئینها، پلیمرها و دیگر مواد طبیعی و مصنوعی سود جست و آنها را بر حسب خواص گوناگونی به غیر از آبدوستی یا آبگریزی، نظیر چسبندگی، مقاومت در برابر محیطهای مختلف و غیره انتخاب کرد. علاوه بر این، میتوان از کپسولهای موقتی (یا الگوها) به عنوان شالوده لایههای دیگر استفاده کرده و سپس آنها را از بین ببرد. شرایط ساخت نانوکپسولها بحرانی و حاد نیست و به همین علت از منظر زیستشناسی، دارای جذابیت خاصی برای رسانش مواد زیستی حساس میباشند.
انواع نانوکپسولها
عبارتند از:
• نانوکپسولهای پلیمری
• نانوامولسیونها
نانوکپسولهای پلیمری
اخیراً از پلیمرها برای ساخت نانوکپسولها استفاده شده است. فرآیند اصلی ساخت این نانوکپسولها پلیمریزاسیون امولسیونی میباشد. هم اکنون میتوان نانوکپسولهای پلیمری را در اندازهها و اشکال گوناگون و در مقادیر مناسب تولید کرد.هادی جاویدان هادی جاویدان سپس با الصاق یا جایدهی یک مولکول خاص در دیواره این نانوکپسولها، آنها را "کارکردی" نمود.
کاربرد:
این نانوکپسولها میتوانند به صورت ماشه یک سیستم دارورسانی هدفمند عمل کرده و در پاسخ به یک زیستمولکول خاص، محتوای نانوکپسول را آزاد نمایند. کپسولهای پلیمری بر خلاف نانوامولسیونها با پیوندهای کووالانسی قدرتمندی به یکدیگر میچسبند و بنابراین از استحکام خاصی برخوردارند. بسیاری از نانوکپسولها در هر دو شکل مایع و خشک پایدارند.
برای داروسازی به جای مکانیسم ماشهکشی، میتوان محموله را- در صورت ریز بودن مولکول محموله- با مکانیسم ساده نفوذ رها کرد، یا به صورت تخریب طبیعی و یا به کمک امواج ماوراء صوت آن را باز کرد.
ساخت نانوکپسولها نوعی از خودآرایی محسوب میشود.
نانوکپسولهای کربنی شمای یک مولکول بدام افتاده در نانوکپسول